Hoogbegaafden en werk

Intelligentie en een succesvolle loopbaan gaan niet automatisch hand in hand. Het slimmer zijn dan je baas, anders denken dan je collega’s, ingrediënten om een succesvolle carrière in de weg te staan en plaats te maken voor onbegrip en frustratie.

Noks Nauta en Frans Corten noemen in het artikel ‘Hoogbegaafden aan het werk’ ( 2002) de volgende aspecten die een rol kunnen spelen bij problemen op het werk.

Zeker wanneer je er nog niet achter bent dat je hoogbegaafd bent kun je in de valkuilen van je hoogbegaafdheid stappen. Het is dan geen kracht, maar kan voelen als een handicap.

Onder Mensa leden is een onderzoek gedaan naar wat zij ervaren als  goede leidinggevenden. Naar aanleiding van dit onderzoek hebben Sieuwke Ronner, Noks Nauta, Donatienne Brasseur adviezen geformuleerd voor passend werk en een passende werkomgeving voor hoogbegaafden.

Voorbeelden van passend werk:

• Hoogbegaafden zijn goed in het maken van (literatuur)overzichten, het bedenken/ontwerpen van onderzoek en het nadenken over complexere problemen.
• Hoogbegaafden zijn geschikt voor het inrichten van (veranderende) bedrijfsprocessen op hoger en lager abstractieniveau.
• Hoogbegaafden kunnen haarfijn aangeven waar het fout zit of zal gaan in de onderneming. Ze weten ook wat verbeterd of verholpen kan worden en hoe.
• Hoogbegaafden zijn vaak uitstekende starters, die goed overzicht hebben, van aanpakken weten, zaken grondig op orde krijgen, maar na de startfase snel verveeld raken.
• Hoogbegaafden functioneren beter op strategische functies dan op uitvoerende functies.

Voorbeelden van een passende werkomgeving:

• Hoogbegaafden verwachten van hun leidinggevende dat hij/zij zorgt voor een lerende organisatie en een ‘ondernemende’ omgeving, waarin creativiteit, oplossend vermogen en intelligentie maximaal benut worden. Door de vaak afwijkende ideeën bestaat er meer kans om de verbinding te verliezen met collega’s. ‘Geef dus als leidinggevende bijsturende support’, zo zeggen de respondenten. En: ‘wees alert op pestgedrag van collega’s.’
• Hoogbegaafden vinden het prettig als leidinggevenden niet proberen van hen een team-player te maken, tenzij er meer hoogbegaafden in het team zitten, met wie ze kunnen sparren.
• Ze zouden hieraan nog een  aspect van de organisatiecultuur willen toevoegen. In hun ervaring zijn voor hoogbegaafden waarden als integriteit, eerlijkheid,betrouwbaarheid en rechtvaardigheid van invloed op hun functioneren. Als deze waarden niet worden gedeeld door leidinggevenden en/of collega’s kan dit tot grote spanningen leiden voor hoogbegaafde werknemers. Gevoelens van onmacht,onbegrip en ongeloof zijn daarvan het gevolg, wat op den duur kan leiden tot burnout, depressiviteit of een arbeidsconflict. Het bewustzijn dat bovengenoemde waarden niet vanzelfsprekend gedeeld worden in een organisatie kan deze negatieve effecten wellicht voorkomen

Omgaan met je leidinggevende.

De volgende uitspraken werden gedaan:

• Slim zijn is geen excuus, alleen een voordeel als je het goed weet te gebruiken.
• Hoogbegaafd is niet hetzelfde als hoog geslaagd. Een hoog IQ is geen garantie voor succes, soms zelfs een risicofactor. Denk niet te snel dat je  de kip met de gouden eieren in huis hebt.
• Wijs hoogbegaafden erop dat ze vanuit de inhoud vaak ontzettend gelijk  hebben, maar dat er ook nog zoiets is als tact, weerstand, belangen etc.
• Eigenwijsheid/ drammerigheid komt in de meeste gevallen voort uit  betrokkenheid bij organisatiedoelen en niet uit een streven naar gelijk krijgen om het gelijk krijgen.
• Beleid dat opgesteld wordt om een organisatie efficiënt te laten draaien,wordt vaak blind gevolgd door werknemers. Een hoogbegaafde kan dwars liggen als hij/zij er het nut niet van ziet of het idee heeft dat het beleid de organisatie niet dient.

Sieuwke Ronner, Noks Nauta, Donatienne Brasseur voegen nog het volgende toe:

• Realiseer je dat je hersenen en zintuigen waarschijnlijk sneller werken en gevoeliger zijn dan die van je leidinggevende (en van bijna al je collega’s). Dit betekent dat jouw manier van zien, horen, voelen en informatie verwerken heel verschillend kan zijn dan die van hen. Jij kunt hun manier niet begrijpen en zij kunnen jouw manier niet begrijpen. Accepteer dit als gegeven. Hoewel dit kenmerken zijn van hoogbegaafdheid, kun je beter vanuit de concrete beschrijvingen daarvan praten dan de term hoogbegaafdheid in de mond nemen.
• Wees pro-actief in het creëren van je eigen werk, werkplek en werkomstandigheden.  Maak een lijst van wat jij nodig hebt om prettig en effectief te werken. Maak concreet wat je nodig hebt en bespreek dit met je leidinggevende. Laat je leidinggevende weten dat je graag leert van feedback.
• Vraag ook zelf feedback aan je leidinggevende. Als je dat lastig vindt, omdat er negatieve feedback kan komen, stuur dat dan en probeer eerst om constructieve feedback te vragen, bijvoorbeeld: Wat vind jij de sterke kanten van mijn rapport? Wat vind jij dat ik goed heb gedaan in de afgelopen periode? Waar denk je dat ik in mijn functioneren de komende tijd aan moet gaan werken

Herkenbaar? Had je je nog niet gerealiseerd dat je hoogbegaafd zou kunnen zijn? Dan is nu misschien het moment te komen de puzzelstukjes op hun plek te gaan leggen. Iedere dag biedt nieuwe kansen!