Vandaag is het de eerste dag van mijn zomervakantie. Een schooljaar van hard werken zit er weer op. Als ik terugblik zie ik veel mooie, ontroerende, intense momenten voorbij komen. Maar ook momenten waarbij ik zag dat het in verbinding blijven met elkaar ontzettend kwetsbaar is, en het werkelijk goede hulp blijven verlenen een deskundigheid is die onderhoud vraagt. Vooral ouders kunnen zich, wanneer hun kind niet ’gewoon’ meedoet, kwetsbaar voelen. Internet staat vol met verhalen van ouders die zich onheus bejegend voelen en het idee hebben dat ze zich moeten verdedigen. Ook ik kom deze ouders tegen en heb daar mijn gedachten over.
Enige tijd geleden kwam er een column voorbij van Pieter Derks met de titel; “De ware plaag die het onderwijs teistert, zijn wij, de ouders’. Deze werd gedeeld en bejubeld. De titel impliceert dat er een last is, ouders die vervelend zijn, bewust of onbewust. Van een last wil je af. Een last impliceert op deze manier ook dat die ander de oorzaak van jouw ellende is en dus ook degene is die de oplossing in zich draagt om jou van die last te bevrijden. Jij bent afhankelijk van de ander om weer gelukkig en ontspannen aan het werk te kunnen gaan.
Dit uitgangspunt, ‘ de ouder als last’ zie ik ook voorbij komen in mijn praktijk. Het interessante is dat dit uitgangspunt nooit bijdraagt aan een traject dat fijn verloopt. Het roept weerstand op, kent diepe kuilen en draagt ertoe bij dat betrokkenen in het traject alleen maar verder van elkaar verwijderd raken. In plaats van hulp en verbetering voor het kind in kwestie, gaat de focus naar de rol van ouders en ontstaat er een soort grimmigheid, een wel- niet duel, een strijd om het gelijk.
Ik verplaats me even in die ouders. De ouders die voelen dat ze als opvoeders worden afgekeurd en hulp nodig hebben volgens de ander. De ouders die komen voor hun kind. De ouders die er al een traject op hebben zitten van onbegrip en miscommunicatie. Ooit vol vertrouwen begonnen aan de schoolcarrière van hun kind, waar ze met heel hun hart van houden, maar al snel botsten op ongeloof en onbegrip, ook toen ze nog vertrouwen hadden in de goede afloop. Alle ouders die ik tref beginnen namelijk aan dit traject met het vertrouwen in de leerkracht en de school. De frustratie komt pas als ze merken dat ze niet op één lijn komen voor wat betreft het beeld dat zien van hun kind en dat wat er nodig is. En ja, soms communiceren die ouders vanuit emotie niet helemaal lekker. Je kind ongelukkig zien doet je verdriet en dat brengt emoties met zich mee. Regelmatig ook liggen daar pijnpunten vanuit de jeugd van ouders die ze gespiegeld zien door de ervaringen van en met hun kind. En ja, het helpt als ouders zich daar bewust van zouden zijn en deze ballast bij zichzelf zouden kunnen houden. Maar in tegenstelling tot het beroep van leerkracht, wijkcoach, huisarts of ieder ander willekeurig beroep, is er geen opleiding die je kan voorbereiden op het ouderschap. Geen enkele confrontatie is zo scherp als die met je kind. Het is niet wat je ervan verwachtte. Het is intenser, confronteert, het is liefdevoller, rijker en leerzamer dan je ooit voor had kunnen stellen. En op die momenten dat je kind in nood is sta je op en doe je je mond open. Naar je beste kunnen, naar eer en geweten, omdat je houdt van je kind en je ziet dat het hulp nodig heeft. Het zou helpend zijn wanneer de ontvanger van die boodschap door de emoties heen kan luisteren. Als je dat lukt hoor je de werkelijke hulpvraag en ligt de weg open naar het samen zoeken naar dat wat nodig is. Ook ouders willen oplossingen.
De kritische lezer zal nu misschien denken: ‘Maar wat nu als die ouders zelf het probleem in stand lijkt te houden doordat ze geen vertrouwen lijken te hebben?’ Dan is het jouw taak ervoor te zorgen dat je doet wat je zegt en zegt wat je doet. Dat je helder bent in je communicatie en er geen enkele twijfel kan zijn over jouw oprechtheid, integriteit en deskundigheid. Waarbij je niet alleen aandacht het voor de blessures bij het kind, maar ook bij de ouders. Zonder oordeel, vanuit ruimte en het samen zoeken naar dat wat nodig is. Hulp kan pas geboden worden en effectief zijn als de ander vertrouwen heeft en een actieve hulpvraag heeft. Gun ook ouders de tijd in dit proces. Stap voorbij de last die je ervaart en ga de confrontatie aan met dat wat er bij jou speelt wanneer je ouders als last ervaart. Niet de ouder is de plaag, de plaag zit in jezelf en de onmacht die je ervaart met de situatie te kunnen dealen
Pas vanuit oprechte ruimte en oordeelloos aanwezig zijn, kunnen we de ander werkelijk gaan zien en kan er groei ontstaan. Goed hulpverlenen vraagt ook de moed om naar je eigen rol te kunnen en durven kijken.
Ik wens je een fijne zomer!