Hoogbegaafd en hooggevoelig?

Eerder heb ik al eens geschreven over hoogbegaafden en hun zelfbeeld. Zeggen dat je hoogbegaafd bent, er zijn er veel die dat niet zo makkelijk doen. Met hooggevoeligheid ligt dat anders. Dat durft men vaak sneller te zeggen. Deze twee gaan vaak hand in hand. Hooggevoeligheid erkennen als eigenschap is echter een stuk makkelijker. Waarom? Ik denk dat dat alles te maken heeft met dat gevoeligheid vaak gezien wordt als zwakte. Een mening waar ik het niet mee eens ben, maar dat terzijde. Een hoog IQ, daar kijken mensen tegenop, er wordt dan wat van je verwacht, je moet je bewijzen. Dat maakt het wel lastig. Toegeven dat je hoogbegaafd bent is iets dat veel meer vragen gaat oproepen bij je omgeving. Je gaat getoetst worden, stempels komen uit de kast. Ben je sterk genoeg om dat aan te willen gaan? Of ben je zelf nog de grootste criticus die twijfelt aan zijn eigen begaafdheid?

Dr. Kazimierz Dabrowski (1902-1980) was een Poolse psychiater / psycholoog. Zijn “Positieve Desintegratie Theorie” is een persoonlijkheidstheorie. Hij onderbouwde zijn theorie met uitgebreid biografisch, klinisch en empirisch onderzoek, waarbij hij zich vooral focuste op “talented and gifted people” van alle leeftijden. Daardoor trok zijn werk de aandacht van theoretici en wetenschappers die het fenomeen hoogbegaafdheid als interesse-en werkdomein hebben.

Een deel van zijn theorie bestaat uit het volgende:

Het ontwikkelingspotentieel van ieder mens, de talenten waar je mee geboren wordt, dat bij hoogbegaafden bestaat uit:

1 Hoge intelligentie, talenten en speciale vaardigheden.

2 Overexcitabilities.  Een hoogbegaafd mens heeft minder stimulans nodig  om een reactie op te roepen, en hebben op stimuli veel heftigere en langdurigere reacties. Tevens zijn hun ervaringen complexer en hebben ze een rijkere textuur. Er zijn vijf vormen van overexcitabilities: psychomotorisch (fysieke energieniveau), sensueel (zintuiglijke waarneming en beleving), intellectueel (activiteit van de geest), verbeelding (voorstellingsvermogen) en emotioneel (intensiteit van de emoties, hooggevoeligheid). Deze hoge prikkelgevoeligheden zijn een deel van de persoon, vanaf de geboorte zijn ze aanwezig.

3 Het vermogen om op je eigen gedrag te reflecteren en daardoor jezelf te ontwikkelen.

4 Multilevelness (te vertalen als meerlagigheid): Dabrowsky onderscheidt vijf, op elkaar volgende, ontwikkelingsniveaus waarbij de emotionele ontwikkeling het belangrijkste onderdeel is bij het stijgen naar een hoger niveau. De emotionele ontwikkeling loopt van egocentrisme naar altruïsme via een proces van uiteenvallen. Dit proces wordt “positive disintegration” genoemd. Het uiteenvallen van de bestaande emotionele structuren is een proces van groeien, en gaat samen met innerlijk conflict en wordt gezien als een gezond proces. Emoties, gedrag, waarden en verlangens zijn allemaal een onderdeel van deze ontwikkeling. Vreugde kan van een laag emotioneel niveau zijn, als de vreugde ontstaat door gevoelens van superioriteit of door succesvol manipuleren, of van hoog emotioneel niveau bij vreugde die teweeg wordt gebracht door iemand te helpen. Door op zo’n manier naar de ontwikkeling te kijken is het mogelijk dat een hoogbegaafd kind zich op een hoger ontwikkelingsniveau bevindt dan een volwassene.

Interessant bij deze theorie is dat het niet alleen wat vertelt over je intellectuele vaardigheden, maar ook diep ingaat op de overige kenmerken van hoogbegaafden. Persoonlijkheidseigenschappen die je zelf misschien niet direct gekoppeld zou hebben aan een hoog IQ, maar daar wel degelijk mee te maken hebben.

Ook Kuipers en Van Kempen, die spreken over XI (extra intelligentie), benoemen intensiteit, complexiteit en gedrevenheid. XI-ers ervaren de wereld heftiger en reageren navenant. Ze kunnen informatie uit verschillende domeinen opnemen, analyseren en synthetiseren. Ze zijn structureel nieuwsgierig leggen de lat hoog, zijn zelfstartend, onafhankelijk en volhardend

Hoogbegaafd, extra intelligent, het is meer dan een IQ cijfertje. Mocht je twijfelen aan de hoogte van je IQ, maar herken je je wel in dat wat ik schrijf over Dabrowski en Kuipers en Van Kempen?  Dan zou het goed kunnen dat je toch echt hoogbegaafd bent.

Belangrijk om te weten? Dat hangt van jou af. Is je leven in balans, heb je je plek gevonden?  Dan is het aardig om te weten. Maar, wanneer je nog worstelt, privé of op je werk, je anders voelt en anders denkt, dan kan kennis ertoe bijdragen dat je het hoe en waarom helder krijgt. Inzicht en groei, op weg naar mogen zijn wie je bent.